بی‌شک با پرکاربردترین و مهم‌ترین مقاطع فولادی که در صنعت ساختمان‌سازی به کار می‌رود، آشنا هستید. میلگردها که در انواع و سایزهای مختلف وجود دارند، برای آرماتوربندی به کار می‌روند و هر کدام کاربرد متفاوتی دارند، درواقع سایز مناسب میلگرد برای ساختمان سازی با توجه به هر بخش و کاربرد آن تعیین میشود.
به همین منظور جهت ساختمان‌سازی اصولی در هر قسمت ساختمان، از میلگردهایی با سایز مناسب استفاده میشود تا بنایی استاندارد و بادوام ساخته شود، به این ترتیب در بروز اتفاقات ناگواری مانند زلزله، بادهای شدید و… خطری ساکنان و ساختمان را تهدید نکند. بد نیست بدانید که همه سایزهای میلگرد پرکاربرد نیستند، برخی از آن‌ها بیشتر استفاده را در ساختمان‌سازی دارند، ما در این مقاله پرکاربردترین سایزهای میلگرد و نحوه تشخیص سایزهای آن را بررسی کرده‌ایم؛ برای آشنایی بیشتر ما را در ادامه همراهی کنید.
برای دریافت قیمت میلگرد و مشاوره رایگان، و همچنین قیمت میلگرد آجدار، قیمت میلگرد ساده با کارشناسان ما تماس بگیرید.
انواع میلگرد کدامند؟
پرکاربردترین مقطع ساختمانی در حالت کلی به دو گروه ساده و آجدار تقسیم میشود و به دو حالت کلاف و شاخه در بازار موجود است. علاوه‌بر حالت کلی، میلگردها را از نظر شکل ظاهری، جنس، استاندارد تولید و… در دسته‌های متفاوتی قرار می‌دهند. طبق استاندارد ملی کشورمان، شماره ۳۱۳۲، میلگردهای ساده و آج دار در 4 گرید وجود دارند که در زیر هر کدام را بررسی می‌کنیم:
میلگرد ساده (میلگرد A1): در این نوع میلگرد هیچ‌گونه آجی دیده نمی‌شود و در سایزهای 6 تا 20 میلی‌متری وجود دارند، در ترکیب شیمیایی خود دارای کمترین میزان کربن بوده و به همین دلیل انعطاف بالا، جوش پذیری مناسب و قابلیت شکل‌پذیری دارد.
آجدار مارپیچ (میلگرد A2): این میلگرد آجدار به صورت یکنواخت یا دوکی بوده و از قسمت ابتدا تا انتهای خود ادامه می‌یابد، با اینکه میلگرد نوع A2 دارای مقاومت بیشتری نسبت به نوع A1 است، اما سختی کمی دارد و در نتیجه به میلگرد نیمه سخت شناخته میشود، این میلگرد در ساخت خاموت و همچنین دیوارهای برشی به کار می‌رود.
آجدار جناغی (میلگرد A3): تفاوتی که این میلگرد با نوع A2 دارد، مشخصات مکانیکی مانند قابلیت جوش‌پذیری، شکل‌پذیری و میزان مقاومت آن است. میلگرد آجدار جناغی کربن بیشتری دارد، در نتیجه مقاومت بیشتر و قابلیت جوش‌پذیری و شکل‌پذیری آن کم است.
آجدار مرکب (میلگرد A4): این میلگرد دارای سختی بسیار زیادی بوده و از فولادی با درجه کربن بسیار بالا ساخته میشود. این میلگرد که با تکنولوژی بسیار پیشرفته‌ای ساخته شده است، قابلیت جوش‌پذیری و انعطاف بسیار بالایی دارد.
انواع میلگرد از نظر جنس و حالت: میلگردها از نظر حالت و جنس به دو دسته میلگرد شاخه (میلگردهای ساده و آجدار هستند که شاخه‌های ۱۲ متری دارند) و میلگرد کلاف (نوعی میلگرد ساده و آجدار هستند که کلاف ساده از سایز ۵.۵ تا ۱۰ بسته به سفارش مشتری تولید شده و کلاف آجدار نیز با میلگردهای A2 و A3 ساخته می‌شوند) تقسیم می‌شوند.
میلگردها از نظر جنس:
- میلگرد اروپایی که از منگنز تولید شده است
- میلگرد فولاد کربنی یا همان میلگرد سیاه
- میلگرد با پوشش اپوکسی، همان میلگرد سیاه با روکش اپوکسی
- میلگرد گالوانیزه (دارای مقاومت بالا)
- میلگرد کامپوزیتی (پلیمری که با الیاف شیشه تقویت شده است)
- میلگردی فولادی (ضد زنگ)
منظور از سایز میلگرد چیست؟
به میزان قطر سطح مقطع میلگرد که با میلی‌متر محاسبه میشود، سایز میلگرد می‌گویند. برای مثال سایز 12 میلگرد به میلگردی با قطر 12 گفته میشود. بهتر است بدانید که سایز میلگرد با قطر واقعی آن مقدار کمی تفاوت دارد؛ به‌عنوان مثال میلگردی که سایز آن 8 است، قطری برابر با 5/7 میلی‌متر دارد. در حالت کلی، میلگردها از سایز 8 تا 50 میلی‌متر وجود دارند و بیشترین سایزهایی که تولید میشود، سایزهای 8 تا 32 هستند.
پرکاربردترین سایز میلگرد در ساختمان سازی
میلگردها در سایزهای مختلف تولید می‌شوند و هر کدام کاربرد خاص خود را دارند، از میان سایزهای گوناگون، سه سایز 12، 14 و 16 پرمصرف‌ترین سایز شناخته میشود. از آن جایی که با افزایش سایز میلگرد، مقاومت آن بیشتر شده و نیروی بیشتری را تحمل می‌کند، سایزهای 14 و 16 برای عملیات‌های سنگین‌تر استفاده میشود.
بهتر است بدانید که انتخاب سایز مناسب میلگرد برای ساختمان سازی، به مشخصات طراحی و سلیقه و نظر طراح سازه وابسته است، اما در حالت کلی، میلگردهای گرید A3 سایزهای 12، 14 و 16 دارای بیشترین کاربرد در ساخت‌و‌ساز هستند.
نحوه تشخیص سایز های میلگرد
از نکات مهمی که در مورد میلگرد وجود دارد، می‌توان به تشخیص سایز میلگرد اشاره کرد، با توجه به این مورد که میلگردهای 16 و 18، تنها 2 میلی‌متر اختلاف دارند، تشخیص چشم آن‌ها می‌تواند بسیار دشوار باشد، البته افرادی که در کار ساختمان و آرماتوربندی هستند با یک نگاه می‌توانند سایز را تشخیص دهند، ولی باید توجه داشته باشید که در این روش احتمال خطا وجود دارد. از دیگر روش‌های تشخیص سایز می‌توان به روش بند انگشتی، شابلون و کولیس اشاره کرد. بد نیست بدانید که دقیق‌ترین نحوه اندازه‌گیری استفاده از کولیس بوده که نحوه خواندن آن دارای قوانین خاصی است. در زیر هر کدام از روش‌ها را به صورت کاملی بررسی کرده‌ایم:
معرفی انواع روش های تشخیص سایز میلگرد
روش چشمی: این روش برای اندازه‌گیری انواع میلگرد، مختص مهندسان باتجربه است که با یک نگاه اندازه را تشخیص می‌دهند، اما در روش چشمی امکان خطا بسیار بالا است.
سایز انگشتان: روش بند انگشتی نیز برای مهندسان و معماران مجرب پاسخ‌گو است، زیرا آن‌ها اندازه بندانگشت خود را می‌دانند و با قرار دادن انگشتان بر روی میلگرد، سایز آن را به راحتی حساب می‌کنند؛ اما توجه داشته باشید که در این روش نیز امکان خطا بسیار زیاد است، زیرا فاصله بین میلگرد 12 تا 16 تنها 2 میلی‌متر بود و ضریب خطا را بالا می‌برد.
استفاده از شابلون: این روش ابتکاری که در بین معماران و مهندسان کاربرد دارد، دقت بالایی را ارائه می‌دهد، به این صورت افراد از شابلون‌های آماده استفاده می‌کنند. روی این شابلون‌ها اندازه‌ای مشخص شده است که کار را دقیق و آسان می‌کند. برای ساخت شابلون، مهندسان ورقه‌های نازک کانال کولر، فیلم رادیولوژی و یا روبان را به کار می‌برند.
استفاده از طناب: این روش برای اندازه‌گیری میلگردهای ساده است، به این صورت طناب بنایی را دور میلگرد می‌پیچید و با اندازه‌گیری آن، دور میلگرد، قطر را محاسبه می‌کنید، این روش به‌عنوان یکی از ساده‌ترین روش‌ها شناخته میشود.
وزن کردن: قبل از بسته شدن آرماتور می‌توانید میلگرد را وزن یک شاخه را بر حسب کیلو‌گرم وزن کرده و از حاصل ضرب شعاع در شعاع در 850/7 در طول تقسیم بر 1000، کم کنید، تا سایز را به دست آورید.
استفاده از کولیس: اگر بخواهیم با استفاده از دقیق‌ترین وسیله اندازه‌گیری، سایز انواع میلگرد را محاسبه کنیم، بهتر است سراغ کولیس برویم، در این روش قطر میلگرد اندازه‌گیری میشود. برای محاسبه میلگردهای آجدار سه نوع قطر وجود دارد، قطر زمینه که بدون احتساب آج حساب میشود، قطر خارجی که آج نیز محاسبه میشود و قطر اسمی، به عنوان مثال میلگرد 16 که آج یکنواخت دارد، دارای قطر اسمی 16، قطر خارجی 18 و قطر زمینه 15 است. به این ترتیب بر اساس استاندارد ملی میلگردی که قطر اسمی ۱۴ میلی‌متری دارد، قطر مفیدی آن ۱۳ و قطر واقعی ۱۵.۵ میلی‌متر است.
استفاده از آچار فرانسه: این روش نیز به عنوان یک روش دقیق شناخته میشود، برای این کار لازم است از آچار مدرج استفاده شود و اندازه‌ها توسط مهندس مربوطه علامت‌گذاری شده و در اندازه‌گیری به کار گرفته شود.
بررسی کاربرد انواع میلگرد ها
هر قسمت از ساختمان نیازمند سایز خاصی از میلگرد است، در زیر پرکاربردترین سایزهای میلگرد و موارد استفاده از آن‌ها را آورده‌ایم:
میلگرد ۱۲: این میلگرد با سیمان مخلوط شده و در داخل بتن به کار می‌رود که نسبت به میلگردهایی با سایز کوچک‌تر از خود، مقاومت بالاتر و انعطاف‌پذیری کمتر ارائه می‌دهد. نوع میلگرد مصرفی در ساختمان های بزرگ و در ساخت سوله‌ها، سکوهای نفتی، سازه‌های بتنی و فلزی، استادیوم‌های بزرگ، پتروشیمی‌ها و…، میلگرد 12 است.
میلگرد سایز ۱۴: از این میلگردها برای ساختمان‌سازی‌های بزرگ و ایجاد پایداری زیاد در سازه‌های بتنی استفاده میشود، همچنین در ایجاد پل، سازه‌های پارکینگ و… کاربرد دارند.
سایز ۱۶ میلگرد: حداکثر نیرویی که باعث شکستگی در میلگرد میشود، در میلگرد شماره 16 بسیار بیشتر است. به دلیل مقاومت بالا این میلگرد در ساخت مجتمع‌های بزرگ، سازه‌های سکوهای نفتی، پل‌ها و… به کار می‌رود.
جمع‌بندی
میلگردها به عنوان یک قطعه مهم در ساختمان‌سازی نقش ویژه‌ای دارند و در سایزهای مختلفی برای مصارف گوناگون تولید می‌شوند. سایز مناسب میلگرد برای ساختمان سازی با توجه به سازه و شرایط گوناگون تعیین میشود، پرکاربرترین سایزها، سایزهای 12، 14 و 16 بوده که در ساختمان‌های بلند و پل‌ها به کار می‌روند. برای اندازه‌گیری سایز میلگردها از روش‌های مختلفی مانند روش چشمی، بند انگشتی، استفاده از کولیس و… استفاده میشود که کولیس به‌عنوان دقیق‌ترین روش شناخته شده و هیچ‌گونه خطایی ندارد.
بهتر است بدانید که انواع میلگرد بر اساس جنس، شکل ظاهری و… تولید می‌شوند، به این ترتیب مهندسان و معماران می‌توانند بر اساس تجربه و اندازه سازه، نوع میلگرد و سایز آن را انتخاب کنند تا ساختمانی با مقاومت بالا و امن برای ساکنان بسازند. برای اطلاع از قیمت به روز میلگرد به سایت مهر استیل مراجعه فرمایید.
سوالات متداول
✅تفاوت میلگرد و آرماتور چیست؟
به میلگردهای تغییر شکل یافته آرماتور گفته میشود که آماده قرارگیری در بتن هستند. درواقع آرماتور همان میلگرد بوده که قبل از قرارگرفتن در بتن عملیاتی مانند برشکاری، خمکاری و جوش دادن به دیگر میلگردها، انجام میشود.
✅استاندارهای میلگرد در ایران چیست؟
استاندارد ملی که جهت تولید میلگرد فولادی مورد استفاده قرار می‌گیرد، استاندارد INSO3132 است که به‌عنوان «میلگردهای فولادی گرم نوردیده برای تسلیح بتن» تهیه شد، نسخه جدید آن در سال ۱۳۸۱ ارائه شده است.
✅قیمت میلگرد ساده چقدر است؟
میلگردهای ساده به دلیل نداشتن آج و تولید متفاوت، قیمتهای پایینتر از میلگردهای آجدار با سایز مشابه دارند.
