ورق استیل یک نوع ورق از محصولات فولادی پرکاربرد در صنایع مختلف است که از آهن و آلیاژهای دیگر تشکیل می‌شود. آلیاژهایی که در ساخت ورق استیل به کار می‌روند، با توجه به خواص مکانیکی مورد نظر مانند شکل‌پذیری، جوش‌پذیری، سختی و غیره تعیین شده و کربن نیز جزو عناصری است که در ساخت آن مورد استفاده قرار می‌گیرد. البته میزان کربن در این ورق‌ها معمولاً کم (زیر ۲ درصد) بوده و هرچه کربن بیشتر باشد، شکل‌پذیری کاهش می‌یابد و مقاومت و سختی استیل بیشتر می‌شود. ساخت این ورق‌ها باید با توجه به استانداردهای ورق استیل انجام گیرد تا محصول نهایی از کیفیت و خواص مورد نظر برخوردار باشد.
از آنجا که انواع مختلفی از ورق استیل در بازار موجود است، استانداردهای آن نیز تنوع زیادی دارند و توسط سازمان‌های مختلفی تعیین می‌شوند. در ادامه با ما همراه باشید تا انواع استانداردهای تولید ورق استیل را بررسی کرده و با آن‌ها بیشتر آشنا شویم.
برای دریافت قیمت ورق و مشاوره رایگان، و همچنین قیمت ورق آجدار، قیمت ورق گالوانیزه با کارشناسان ما تماس بگیرید.
انواع استانداردهای ورق استیل
رایج‌ترین استانداردهای ورق استیل که در ادامه قصد داریم به آن‌ها بپردازیم عبارتند از استاندارد AISI، ASTM، USN و DIN؛ اما پیش از آن، خوب است یک نگاه کلی به جدول استاندارد ورق استیل داشته باشیم. با توجه به آلیاژ به کار رفته برای تولید ورق‌ها و تفاوت آن‌ها در درصد کربن و سایر عناصر، گریدهای مختلفی برای ورق‌های استیل در نظر گرفته شده که هر کدام خواص مکانیکی و سختی خاصی دارند. این گریدها در استانداردهای کشورهای مختلف از نام‌های متفاوتی برخوردارند.
در جدول زیر، استاندارد AISI آمریکا که متداول‌ترین نوع استاندارد ورق استیل است را با دیگر استانداردها معادل‌سازی خواهیم کرد:
| GOST (روسیه) | SS (روسیه) | JIS (ژاپن) | .B.S (انگلستان) | ANFOR (فرانسه) | DIN (آلمان) | UNS | AISI (آمریکا) |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 12Ch17 | 2320 | SUS430 | 430S15 | Z8C17 | 1.4016 | S43000 | 430 |
| 08Ch18N10 | 2332 | SUS304 | 304S15 | Z6CN18.12 | 1.4301 | S30400 | 304 |
| 08Ch18N11 | 2352 | SUS19 | 304S12 | Z2CN18.10 | 1.4306 | S30403 | 304L |
| - | 2347 | SUS316 | 316S16 | Z6CND17.11 | 1.4401 | S31600 | 316 |
| - | 2348 | SUS316L | 316S11 | Z2CND18.13 | 1.4404 | S31603 | 316L |
| 12Ch18N10T | 2337 | SUS321 | 321S12 | Z6CNT8.10 | 1.4541 | S32100 | 321 |
| 20Ch20N114S2 | - | CUH309 | 309S24 | Z15CNS20.12 | 1.4828 | S30900 | 309 |
| - | - | SUS309S | 309S24 | Z15CN24.13 | 1.4833 | S30908 | 309S |
| 20Ch25N20S2 | - | SUH301 | - | Z15CNS25.20 | 1.4841 | S31000 | 310 |
| - | 2361 | SUH310 | 310S24 | Z12CN25.20 | 1.4845 | S31008 | 310S |
| 12Ch13 | 2302 | SUS410 | 410S21 | Z10C13 | 1.4006 | S41000 | 410 |
| 20Ch13 | 2303 | SUS420J1 | 420S37 | Z20C13 | 1.4021 | S42000 | 420 |
| 12Ch17 | 2320 | SUS430 | 430S15 | Z8C17 | 1.4016 | S43000 | 430 |
معرفی استاندارد AISI ورق استیل
این یکی از رایج‌ترین استانداردهای ورق استیل است که توسط موسسه American Iron and Steel Institute (انجمن آهن و فولاد آمریکا) تدوین شده و معمولاً با حروف اختصاری AISI شناخته می‌شود. اعدادی که در این استاندارد برای گریدهای مختلف ورق استیل مورد استفاده قرار می‌گیرند، معمولاً سه رقمی هستند و در برخی موارد یک حرف لاتین نیز در کنار این سه رقم می‌آید که نشان‌دهنده میزان کربن موجود در آلیاژ آن است. برای مثال، در ورق استیل 316L، هر حرف و عدد نشان‌دهنده موارد زیر است:
- عدد ۳ نشان‌دهنده سری آلیاژ
- عدد ۱۶ نشان‌دهنده شماره سریال
- حرف L نشان‌دهنده پسوند افزودنی‌ها (کمتر از ۰.۰۳ درصد کربن)
نحوه نام‌گذاری در استاندارد AISI
نحوه نام‌گذاری در این نوع از استانداردهای ورق استیل بر اساس دو گروه فولاد کم آلیاژ و کربنی و فولاد ضد زنگ یا استنلس استیل انجام می‌شود. بیایید این دو روش را بیشتر بررسی کنیم:
- نام‌گذاری بر اساس فولاد کم آلیاژ و کربنی: در این روش، از ۴ الی ۵ کاراکتر استفاده می‌شود. برای مثال، اگر ABCD را یک نام استاندارد در نظر بگیریم، دو کاراکتر اول از سمت چپ، نشان‌دهنده گروه فولاد هستند. دو کاراکتر بعدی نیز میزان کربن موجود در ترکیب را نشان می‌دهند که معمولاً عدد آن در ۱۰۰ ضرب می‌شود. اگر ترکیب خاصی در نوع استیل به کار رفته باشد نیز نام آن را در وسط این ترکیب اسمی می‌آورند (برای مثال ABXCD که در آن X نشان‌دهنده یک عنصر خاص است).
- نام‌گذاری بر اساس فولاد ضد زنگ یا استنلس استیل: در این روش از سیستم سه حرفی استفاده می‌شود، برای مثالABCD، در این روش نام‌گذاری، عدد حروف از سمت چپ یک نوع فولاد خاص را نشان می‌دهد. حرف‌های B و C نشان‌دهنده فولاد دارای ساختار آستنیتی و حرف D نشان‌دهنده ساختار مرتنزیتی و فریتی هستند.
معرفی استاندارد ASTM ورق استیل
استاندارد ASTM یکی دیگر از استانداردهای ورق استیل آمریکایی است که توسط موسسهAmerican Society for Testing and Materials توسعه داده شده و در آن تحمل استیل در شرایط مختلف از جمله تنش و کرنش، تنش دمایی، نقطه شکست، خزش و غیره تست می‌شود. استانداردهای ASTM در مجموعه‌ای از ۶۷ جلد در ۱۶ بخش منتشر شده که بخش اول آن مربوط به محصولات آهن و فولاد است و ورق‌های استیل را در بر می‌گیرد. برای مثال در سری A، استانداردهای زیر در نظر گرفته شده‌اند:
- A20/A20M: الزامات عمومی برای ورق‌های استیل برای مخازن تحت فشار
- A353/A353M: ورق‌های استیل آلیاژی مخازن تحت فشار، نرماله و تمپر شده با ۹ درصد نیکل
معرفی استاندارد DIN ورق استیل
DIN (مخفف Deutsches Institut für Normung) یکی از استانداردهای ورق استیل است که توسط کشور آلمان توسعه داده شده و دو روش نام‌گذاری دارد. در روش اول، کد استاندارد با حرف X نمایش داده شده و ۲ عدد نیز در کنار آن قرار می‌گیرد. این اعداد نشان دهنده درصد کربن ورق استیل هستند. بعد از کد استاندارد و مقدار کربن، علامت شیمیایی عناصر به کار رفته در آلیاژ ورق (مثل کروم یا نیکل) و مقدار درصد آن‌ها نیز ذکر می‌شوند. یک نمونه از استاندارد DIN عبارت است از X10CrNiMo1810 که در ادامه آن را تشریح می‌کنیم:
- X10 نشان دهنده مقدار کربن (۰.۱ درصد)
- CrNiMo نشان دهنده عناصر اصلی آلیاژی
- 18 نشان دهنده مقدار کروم (۱۸ درصد)
- 10 نشان دهنده مقدار نیکل (۱۰ درصد)
در روش دوم نام‌گذاری بر اساس استاندارد DIN که Werkstoff Nr نام دارد، به ازای هر نوع ورق استیل شماره یا حروفی با شکل X.XXX قرار می‌گیرند. رقم اول از سمت چپ (قبل از اعشار) نشان‌دهنده نوع آلیاژ، رقم اول و دوم بعد از اعشار به ترتیب نشان‌دهنده گروه فولاد و زیرگروه آن و رقم آخر نیز نمایانگر شماره سریال محصول هستند.
معرفی استاندارد USN ورق استیل
USN (مخفف Unified Numbering System) یکی از استانداردهای ورق استیل بین‌المللی است. در نام‌گذاری ورق‌های استیل طبق این استاندارد، نام ورق با یک حرف شروع شده و ۵ عدد به دنبال آن می‌آیند. حرف اول معمولاً یکی از حروف S (به معنی استیل مقاوم به حرارت)، N (به معنی آلیاژ نیکل) یا J (به معنای ورق استیل ساخته شده به روش ریخته‌گری) است. اعدادی که بعد از این حروف می‌آیند نیز مشابه استاندارد AISI هستند؛ یعنی اگر دو عدد آخر صفر باشند، آلیاژ پایه و اصلی را نشان می‌دهند.
انواع روشهای محاسبه وزن ورق استیل چیست؟
برای محاسبه وزن ورق استیل یک فرمول ثابت وجود دارد که با استفاده از آن می‌توانید وزن این محصولات را به طور دقیق محاسبه کنید. وزن یکی از پارامترهای مهم در تعیین قیمت ورق استیل به شمار می‌رود؛ به همین دلیل مهم است که پیش از اقدام به خرید، وزن ورق استیل مورد نیاز خود را در نظر داشته باشید. فرمول محاسبه وزن ورق استیل به شرح زیر است:
وزن ورق استیل = طول × عرض × ضخامت × چگالی ورق استیل
چگالی استاندارد ورق استیل مانند سایر آهن‌آلات ۷.۸۶ است. بعد از محاسبه وزن ورق به وسیله فرمول بالا، عدد به دست آمده را تقسیم بر ۱۰۰۰ کنید تا وزن بر حسب کیلوگرم به دست آید. ضخامت و عرض ورق باید بر حسب میلی‌متر و طول آن نیز باید بر حسب متر محاسبه شوند.
طبقه بندی ورق استیل
اکنون که با استانداردهای ورق استیل آشنا شدیم، بیایید انواع ورق استیل را نیز بررسی کنیم. رایج‌ترین روش طبقه‌بندی ورق‌های استیل بر اساس آلیاژ به کار رفته در ساخت آن‌ها است. ورق‌های استیل چندین سری دارند که هرکدام دارای ویژگی‌های منحصر به فردی هستند، اما رایج‌ترین و پرفروش‌ترین دسته ورق‌های استیل، سری ۳۰۰ است. در ادامه انواع ورق‌های استیل را به طور خلاصه معرفی خواهیم کرد:
- ورق استیل سری ۲۰۰: این ورق‌ها از آلیاژهای آستینیتی کروم، نیکل و منگنز ساخته می‌شوند. این سری از ورق‌های استیل فاقد خاصیت مغناطیسی بوده، نسبت به سری ۳۰۰ مقاومت کمتری در برابر خوردگی دارند اما استحکام تسلیم آن‌ها بالاتر است. از این گروه بیشتر برای ساخت وسایل آشپزی، بدنه تریلی‌ها و غیره استفاده می‌شود.
- ورق استیل سری ۳۰۰: این گروه شامل طیف وسیعی از استانداردهای ورق استیل با خواص و آلیاژهای گوناگون است که در موارد مختلفی کاربرد دارند. پرکاربردترین ورق از این سری، ورق استیل ۳۰۴ است که در مقابل اسیدهای ارگانیک و غیر ارگانیک و زنگ‌زدگی مقاومت خوبی دارد. از کاربردهای آن می‌توان به کارخانه‌های فرآوری غذا، لوازم خانگی و صنایع نفت و گاز اشاره کرد.
- ورق استیل سری ۴۰۰: این سری دارای خواص مغناطیسی معمولی، مقاومت بالا در برابر اکسیداسیون در دماهای بالا بوده و خواص فیزیکی و مکانیکی در آن بهبود یافته است. انواع ورق‌های استیل سری ۴۰۰ در موارد مختلفی از ساخت اگزوز اتومبیل گرفته تا لوازم غذا خوری، تیغه توربین‌ها، شیر، نازل و غیره به کار می‌روند.
- ورق استیل سری ۵۰۰: این دسته از ورق‌های استیل به دلیل داشتن درصد بالای کروم، در برابر حرارت مقاومت بالایی دارند و در مواردی که نیاز به مقاومت بالا در برابر حرارت است مورد استفاده قرار می‌گیرند.
- ورق استیل سری ۶۰۰: این ورق‌ها نیز با توجه به آلیاژ به کار رفته، انواع مختلفی دارند و بر این اساس در موارد گوناگون مانند شرایط آب و هوایی مخرب و غیره مورد استفاده قرار می‌گیرند.
تفاوت ضخامت استانداردهای ورق استیل
اکنون که با استانداردهای ورق استیل و انواع دسته‌بندی‌های آن آشنا شدیم، خوب است که نگاهی به ضخامت‌ها و ابعاد استاندارد این ورق‌ها نیز بیندازیم. در جدول زیر می‌توانید طول، عرض، وزن و ضخامت استاندارد ورق‌های استیل را مشاهده فرمایید:
| طول ورق استیل (mm) | عرض ورق استیل (mm) | ضخامت ورق استیل (mm) | وزن ورق استیل (kg) |
|---|---|---|---|
| ۲۰۰۰ | ۱۰۰۰ | ۰.۴ | ۶.۲ |
| ۲۰۰۰ | ۱۰۰۰ | ۰.۵ | ۸ |
| ۲۰۰۰ | ۱۰۰۰ | ۰.۶ | ۱۰ |
| ۲۰۰۰ | ۱۰۰۰ | ۰.۷ | ۱۱ |
| ۲۰۰۰ | ۱۰۰۰ | ۰.۸ | ۱۳ |
| ۲۰۰۰ | ۱۰۰۰ | ۰.۹ | ۱۴ |
| ۲۰۰۰ | ۱۰۰۰ | ۱ | ۱۶ |
| ۲۰۰۰ | ۱۰۰۰ | ۱.۲۵ | ۲۰ |
| ۲۰۰۰ | ۱۰۰۰ | ۱.۵ | ۲۴ |
| ۲۰۰۰ | ۱۰۰۰ | ۲ | ۳۲ |
| ۲۰۰۰ | ۱۰۰۰ | ۳ | ۴۸ |
سخن پایانی
در این مقاله به بررسی استانداردهای ورق استیل و انواع آن پرداختیم. با توجه به اینکه ورق استیل با آلیاژها و خواص مکانیکی مختلفی تولید می‌شود، هر کشوری استاندارد مخصوص خود را برای تولید این ورق‌ها توسعه داده که رایج‌ترین آن‌ها استاندارد AISI آمریکا است. هنگام خرید ورق استیل باید دقت لازم را به خرج دهید تا محصولی تهیه کنید که کاملاً مطابق با استانداردهای روز دنیا و دارای کیفیت مناسب باشد. پیشنهاد می کنیم برای دیدن قیمت روز ورق استیل به سایت مهراستیل مراجعه کنید.
سوالات متداول
ابعاد رایج ورق استیل چیست؟
این ورق‌ها در ابعاد مختلفی مانند ۱*۲ متر، ۱.۲۵*۲.۵ متر، ۱.۲۲*۲.۴۴ متر، ۳*۱.۵ متر، ۱.۵*۶ متر و ۲*۶ متر تولید می‌شوند.
ورق استیل چه خصوصیاتی دارد؟
از جمله خصوصیات این ورق‌ها می‌توان به مقاومت بالا در برابر حرارت و اکسیداسیون، قابلیت انعطاف‌پذیری، جوش‌کاری و غیره اشاره کرد.
ورق‌های استیل موجود در بازار ایران از چه کشورهایی وارد می‌شوند؟
ورق‌های استیل موجود در بازار کشور ما از آلمان، فرانسه، اوکراین، چین و غیره وارد می‌شوند، اما ورق‌های ساخت شرکت‌های داخلی نیز کیفیت بسیار مناسب و قیمت مقرون به صرفه‌تری دارند.
