آشنایی با انواع استانداردهای تولید لوله مانیسمان

لوله مانیسمان یا همان لوله بدون درز یکی از انواع لوله است که در صنایع مهم و حساسی مانند نفت و گاز کاربرد دارد و به همین دلیل، کیفیت و استانداردهای سرسختانه‌ای برای ساخت آن در نظر گرفته شده‌اند. به دلیل اهمیت بالا و کاربرد حیاتی این لوله‌ها، تعجب‌آور نیست که سازمان‌های گوناگونی نحوه تولید و تست لوله‌های مانیسمان را موشکافانه مورد بررسی قرار داده و استانداردهای لوله مانیسمان را تعیین کرده‌اند.

این استانداردهای مختلف در عین داشتن برخی تفاوت‌ها، هم‌پوشانی و نقاط اشتراک زیادی دارند که خریداران باید هنگام انتخاب لوله مانیسمان مناسب، بر اساس نوع پروژه مورد نظر خود به آن‌ها توجه زیادی داشته باشند. در ادامه با ما همراه باشید تا با استانداردهای لوله بدون درز یا مانیسمان بیشتر آشنا شویم.

برای دریافت قیمت لوله و مشاوره رایگان، و همچنین قیمت لوله گاز خانگی، قیمت لوله گالوانیزه با کارشناسان ما تماس بگیرید.

معرفی لوله مانیسمان و کاربرد آن

همان‌طور که می‌دانید، انواع مختلفی از لوله‌ها در صنعت به کار می‌روند که از جمله آن‌ها می‌توان به لوله‌های فولادی، لوله‌های ضدزنگ، لوله‌های آلیاژ، بویلر و غیره اشاره کرد. لوله مانیسمان نیز یکی از انواع پرکاربرد لوله است که بدنه‌ای یکدست و بدون درز دارد و هیچ گونه جوشکاری روی آن انجام نمی‌شود. این نوع لوله را معمولاً از جنس فولاد ساده کم‌کربن می‌سازند اما به داخل و بیرون آن برخی مواد اضافه می‌کنند تا در برابر زنگ‌زدگی مقاوم باشد.

لوله مانیسمان به دلیل برخورداری از بدنه یکدست و بدون درز، نسبت به سایر انواع لوله محکم‌تر بوده اما قیمت بیشتری نیز دارد. از جمله مهم‌ترین کاربردهای این لوله می‌توان به ساخت خطوط فشار قوی، خطوط صنایع غذایی و دارویی، خطوط هیدرولیک و خطوط نفت و گاز اشاره کرد.

انواع استانداردهای لوله مانیسمان

لوله‌های مانیسمان به دلیل کاربردهای گسترده‌ای که در صنایع مختلف دارند، در رده‌های گوناگونی تولید می‌شوند که از جمله رایج‌ترین آن‌ها می‌توان به لوله مانیسمان رده ۸۰ و رده ۴۰ اشاره کرد. هر چه این عدد کمتر باشد، لوله سبک‌تر است (سبک‌ترین لوله مانیسمان رده ۲۰ و سنگین‌ترین آن رده ۱۶۰ هستند که هرکدام کاربردهای خاص خود را دارند). استانداردهای لوله مانیسمان با توجه به رده و نوع لوله می‌توانند متفاوت باشند. در ادامه برخی از مهم‌ترین استانداردها را بررسی خواهیم کرد:

استاندارد ASTM لوله مانیسمان

استاندارد ASTM طیف وسیعی از لوله‌ها را در بر می‌گیرد و یک استاندارد جهانی معتبر به شمار می‌رود. ASTM به آلیاژ‌ لوله مانیسمان می‌پردازد و شامل ۱۲۰۰۰ نوع استاندارد مختلف است که بیش از ۱۰۰ مورد آن‌ها به لوله‌های مانیسمان تعلق دارند. از میان این استانداردها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

استاندارد ASTM A106 لوله مانیسمان

مربوط به لوله‌های مانیسمان A106 می‌شود که برای پروژه‌های تخصصی کاربرد دارند. این استاندارد برای مواد با فشار و دمای بالا مناسب است زیرا این مواد با هر لوله‌ای قابل انتقال نیستند. این استاندارد دارای سه گرید A، B و C بوده که از این میان، گرید B متداول‌تر و مرسوم‌تر است.

لوله‌هایی که با استاندارد ASTM A106 ساخته می‌شوند، معمولاً دارای قطر بیرونی ۴۸-۷۲۰ میلی‌متر، ضخامت ۴-۵۸ میلی‌متر و طول ۶-۱۲ متری هستند. این لوله‌ها در خط لوله سیستم هیدرولیک، انتقال گاز و سیالات، خط لوله مکانیکی، نیروگاه، لوله‌های دیگ بخار و غیره کاربرد دارند.

استاندارد ASTM A53 لوله مانیسمان

این یکی از رایج‌ترین استانداردهای لوله مانیسمان بوده که مربوط به لوله‌های مانیسمان A53 می‌شود که برای حمل مواد کم‌فشار مناسب‌تر هستند و در انتقال بخار، هوا، آب، روغن و غیره کاربرد دارند. در رابطه با تفاوت لوله‌های ASTM A53 و A106 باید گفت که برخلاف لوله‌های A106 که تنها به شکل بدون درز تولید می‌شوند، لوله A53 را می‌توان هم به صورت درزدار و هم بدون درز تولید کرد. همچنین وجود سیلیکون در نوع A106 و عدم وجود آن در A53 موجب تمایز این دو از یکدیگر می‌شود.

استاندارد A53 دارای سه نوع E، F و S است که در گریدهای A و B قابل ارائه هستند. از این میان، نوع S مربوط به لوله‌های مانیسمان بدون درز می‌شود که گرید B آن از همه رایج‌تر است.

استاندارد ASME لوله مانیسمان

یکی دیگر از استانداردهای لوله مانیسمان که در صنعت بسیار کاربرد دارد، استاندارد ASME است. این استاندارد در سال ۱۹۸۰ توسط انجمن مهندسین آمریکا برای دیگ‌های بخار و مخازن تحت فشار معرفی شد. از آنجا که لوله‌های مانیسمان در فشار و دمای بالا مورد استفاده قرار می‌گیرند، این استاندارد برای تولید آن‌ها کاربرد فراوانی دارد. استاندارد ASME مشابه ASTM بوده و در برخی موارد این دو یکسان هستند. پرکاربردترین استانداردهای ASME عبارتند از:

استاندارد ASME B36.10 لوله مانیسمان

این استاندارد به تعیین مشخصات ابعادی و وزنی لوله‌های مانیسمان آلیاژی و کربن استیل می‌پردازد و از سایز ۱.۸ تا ۲۴ اینچ را در بر می‌گیرد. استاندارد ASME B36.10 یکی از مهم‌ترین استانداردهای لوله‌های مانیسمان بوده که برای لوله‌های تحت دما و فشار بالا یا پایین مورد استفاده قرار می‌گیرد و ضخامت مورد نیاز برای هر لوله را مشخص می‌کند. در واقع، این استاندارد مشخص خواهد کرد که چه نوع لوله مانیسمان با چه ضخامتی برای هر نوع فشار لازم است تا از بروز هرگونه مشکل جلوگیری شود.

استاندارد ASME B36.19 لوله مانیسمان

استاندارد ASME B36.19 مانند استاندارد قبلی، مواردی مانند فشار کاری، ابعاد، تلورانس‌های مجاز سازندگان و شرح متریال مجاز در لوله‌های درزدار و بدون درز از جنس استنلس استیل را پوشش می‌دهد. به طور کلی، استاندارد ASME B36.19 ابعاد و وزن لوله‌های مانیسمان استنلس استیل برای دمای بالا و پایین را مشخص می‌کند.

استاندارد API لوله مانیسمان

این یکی دیگر از استانداردهای لوله مانیسمان است که در صنعت نفت و گاز کاربرد دارد. از آنجا که در این صنایع مواد اشتعال‌پذیر و خطرناک با استفاده از لوله‌ها جابجا می‌شوند، استاندارد API یکی از پرکاربردترین استانداردها در ساخت لوله‌های مانیسمان به شمار می‌رود. انجمن پتروشیمی آمریکا به تعیین این استاندارد می‌پردازد. استاندارد API به دلیل کاربرد حساس‌تر، نسبت به سایر استانداردها دقیق‌تر و سخت‌گیرانه‌تر بوده و الزامات تست بیشتری را در بر می‌گیرد.

استانداردAPI 5L  لوله مانیسمان

استاندارد API 5L یکی از زیرمجموعه‌های استاندارد API بوده که از جمله مهم‌ترین خصوصیات آن می‌توان به دقت و ریسک ناپذیری اشاره کرد. این استاندارد ابعاد مخصوص به خودش را ندارد و در این مورد به استاندارد ASTM ارجاع می‌دهد. در واقع به جای اینکه استاندارد API 5L بر ابعاد تمرکز کند، بر روی اعمال موارد ایمنی به گونه‌ای که از لحاظ اقتصادی توجیه‌پذیر باشد تمرکز دارد.

استاندارد ANSI لوله مانیسمان

ANSI یکی دیگر از استانداردهای لوله مانیسمان بوده که مخفف «انجمن استانداردهای بین‌المللی آمریکا» است. این انجمن به عنوان یک موسسه اعتباردهنده نیز عمل می‌کند که استانداردهای توسعه‌یافته توسط سازمان‌های دیگر برای تصویب در سراسر جهان باید به تأیید آن درآیند. برای مثال، اکثر استانداردهای ASTM و ASME توسط استاندارد ANSI تأیید می‌شوند؛ بنابراین، به طور خلاصه باید گفت که ANSI یک استاندارد است که برای تأیید و تصویب سایر استانداردها مانند ASME و ASTM به کار می‌رود.

استاندارد DIN لوله مانیسمان

DIN یکی از استانداردهایی است که به صورت باز وجود دارد و به افراد اجازه می‌دهد برای تصویب استانداردی جدید، پیشنهاد خود را ارائه دهند تا توسط متخصصان پذیرفته شود. این استاندارد برای اولین بار در کشور آلمان تدوین شد و امروزه در اتحادیه اروپا کاربردهای فراوانی دارد. استاندارد DIN بیشتر به ابعاد لوله‌ها می‌پردازد و DIN 2448 یکی از انواع آن است که به طور خاص به لوله‌های بدون درز و مانیسمان اختصاص دارد.

بررسی استاندارد علامت‌گذاری لوله مانیسمان

اما یکی از مهم‌ترین استانداردهای لوله مانیسمان که باید به آن بپردازیم، استاندارد علامت‌گذاری این لوله‌ها است. معروف‌ترین استاندارد علامت‌گذاری لوله‌های مانیسمان، MSS SP-25 نام دارد که تولیدکنندگان را ملزم به تعیین مشخصات شیمیایی و فیزیکی محصول می‌کند. از جمله مهم‌ترین این مشخصات می‌توان به نام و علامت تجاری سازنده، درجه‌بندی، نوع ذوب (در صورت نیاز)، مشخصات مواد، شماره رده یا ضخامت اسمی دیواره و ابعاد یا سایز اسمی لوله اشاره کرد.

بررسی استاندارد اتصال و استاندارد ضخامت لوله مانیسمان

اتصال لوله‌های مانیسمان مبحثی است که در استاندارد ASTM به آن پرداخته شده و به طور خاص، استاندارد ASTM A234 به آن اختصاص داده شده است. از دیگر استانداردهای اتصال لوله مانیسمان می‌توان به ASME B16.9، ASME B16.11، MSS SP-43، ASME B16.34، ASTM 193 و ASTM 194 اشاره کرد.

ضخامت لوله مانیسمان نیز یکی از مواردی است که می‌توان به آن در استانداردهای لوله مانیسمان که در بالا به آن‌ها پرداختیم (DIN، ASME، ASTM و API) اشاره کرد. در هر کدام از این استانداردها، جدولی برای مشخصات لوله مانیسمان در نظر گرفته شده که آلیاژ، علامت‌گذاری، ابعاد و الزامات مربوط به اتصالات را مشخص می‌کند.

سخن پایانی

لوله مانیسمان یا بدون درز یکی از انواع لوله است که در صنایع مختلف بخصوص نفت و گاز کاربردهای فراوانی دارد. از آنجا که اکثر کاربردهای این لوله حساس بوده و نشت یا انفجار آن می‌تواند صدمات جانی و مالی سنگینی به بار آورد، رعایت استانداردهای لوله مانیسمان در ساخت آن‌ها از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. این استانداردها که در این مقاله به آن‌ها پرداختیم، به تعیین مشخصات مهمی مانند ابعاد، ضخامت، آلیاژ و غیره می‌پردازند و ساخت لوله‌های مانیسمان به شکلی اصولی و ایمن را امکان‌پذیر می‌سازند. از مهم‌ترین استانداردهای لوله بدون درز می‌توان به ASTM، ASME و API اشاره کرد. پیشنهاد می کنیم برای اطلاع از قیمت روز انواع لوله به سایت مهراستیل مراجعه کنید.

سوالات متداول

تفاوت کاربرد لوله مانیسمان AP3 و A106 چیست؟

لوله A53 برای انتقال هوا، بخار آب، نفت و آب با فشار کم یا متوسط مناسب است؛ اما لوله A106 به طور خاص برای پروژه‌ها و کاربردهایی با درجه حرارت و فشار بالا و همچنین پروژه‌های تولید برق کاربرد دارد.

لوله مانیسمان چگونه تولید می‌شود؟

برای تولید لوله مانیسمان، از شمش فولادی و روش اکسترودینگ استفاده می‌شود. این لوله‌ها درز ندارند (روی آن‌ها عملیات جوشکاری انجام نمی‌گیرد) که باعث می‌شود استحکام بسیار بالایی داشته باشند.

چه تست‌هایی روی لوله مانیسمان انجام می‌شود؟

تست‌های لوله مانیسمان عبارتند از تست سختی، تست کشش، تست خوردگی و تست فشار و هیدرواستاتیک.