یکی از اصلی‌ترین لوازم در فعالیت‌های ساختمان‌سازی، میلگرد است که از آن برای استحکام سازه استفاده می‌کنند. از دیگر لوازمی که در ساختمان‌سازی به کار می‌رود، می‌توان به خاموت اشاره داشت. در این محتوا قصد داریم پیرامون تفاوت میلگرد و خاموت اطلاعاتی در اختیار شما قرار دهیم.
تفاوت این دو جزء در نهایت منجر به نقش مختلف آن‌ها در ساختمان‌سازی شده است. در یک توضیح کلی خاموت همان میلگرد است که از آن برای تقویت سازه در مقابل نیروهای برشی و پیچشی استفاده می‌کنند؛ اما عوامل دیگری نیز وجود دارد که منجر به تفاوت خاموت و میلگرد و ویژگی خاص آن‌ها برای استفاده در مکان‌های مختلف می‌شود .
برای مشاوره رایگان، و همچنین قیمت میلگرد آجدار، قیمت روز میلگرد آجدار با کارشناسان ما تماس بگیرید.
میلگرد چیست؟
پیش از آن که به بررسی فرق میلگرد و خاموت بپردازیم، ابتدا باید توضیح هر کدام را بدانید. میلگرد در واقع میله‌های بلندی است که از فولاد ساخته می‌شود و بر اساس سایز و قطر آلیاژ و… متفاوت‌اند. همچنین این وسیله از لحاظ شکل ظاهری که ساده باشد یا آجدار نیز تفاوت‌هایی دارد.
کاربردهای میلگرد در فعالیت ساختمان‌سازی غیرقابل‌چشم‌پوشی است و برای ساخت هر بنا باید از آن استفاده کرد. از نظر جنس نیز شاهد میلگردهای فولاد، کربنی، استیل، فایبرگلاس، گالوانیزه، اپوکسی و کامپوزیتی هستیم. همچنین سایز میلگرد نیز از شماره 8 تا شماره 32 موجود است.
کاربرد میلگرد در ساختمان سازی
کاربرد میلگرد در بخش ساختمان‌سازی بسیار متنوع و غیرقابل چشم‌پوشی است. از آنجایی که میلگردها دارای انواع مختلفی هستند، هر کدام از آن‌ها برای قسمت خاصی از ساختمان کاربرد دارند. به عنوان مثال میلگرد ساده و آجدار که جزو پرکاربردترین انواع میلگردهای موجود در بازار هستند، وظیفه تحمل و انتقال فشار در یک سازه را بر عهده می‌گیرند. با به کار بردن میلگرد در ستون‌ها می‌توان فشار وارد بر آن‌ها را به زمین، خاک و آب به طور یکنواخت پخش و از تخریب سازه جلوگیری کرد. همچنین استفاده از میلگرد سبب افزایش عمر و دوام یک سازه شده و از آن در مقابل انواع فشارهای محیطی، مکانیکی، طبیعی و … محافظت می‌کند.
از میلگرد ساده می‌توان در اتصال ساختمان، قطعات خودروسازی، ساخت اتصالات صنعتی و اتصالات زیربنایی در بزرگ‌راه‌ها و جاده‌ها استفاده کرد. همچنین کاربرد میلگرد آجدار به دلیل داشتن سطحی با فرورفتگی و آج، بسیار زیاد بوده و مزیت آن نسبت به نمونه ساده، نبود مشکل فرسودگی است. به همین منظور از این میلگرد در داخل بتن و فولاد استفاده شده که برای ساخت انواع سازه‌های بتنی نظیر پل، ساختمان، برج، سازه‌های فولادی و مقاوم‌سازی سازه در مقابل زلزله و موارد این‌چنینی مناسب است.
خاموت چیست؟
در بیان تفاوت میلگرد و خاموت باید به تعریف خاموت نیز بپردازیم. خاموت در زیر دسته میلگرد قرار می‌گیرد، اما مفهوم خاص خود را دارد. به طور کلی میلگردها در هر پروژه هم از قسمت عرض و هم از قسمت طول مورد استفاده قرار می‌گیرند. اگر میلگرد در راستای عرضی، یعنی عمود بر میلگرد دیگر به کار رود، به آن خاموت یا همان میلگرد عرضی می‌گویند.
خاموت نیز مانند دیگر میلگردها دارای قطر و سایزهای متفاوتی است که از جمله پرکاربردترین و پراستفاده‌ترین آن‌ها می‌توان به سایز 8 و 10 اشاره داشت. در یک زبان ساده‌تر خاموت همان میلگردی است که خم شده و یک زاویه قائم در انحنای آن ایجاد می‌شود. علت استفاده از این میلگرد و خم کردن آن برای افزایش استحکام سازه در مقابل انواع نیروهای برشی و پیچشی است.
کاربرد خاموت در ساختمان‌سازی
این که یک خاموت به چه شکلی در پروژه و ساختمان‌سازی به کار رود، بر اساس نوع پروژه و طراحی و محاسبات مهندسان سازه تعیین می‌شود. به طور کلی خاموت‌ها در دو شکل تنگ باز و تنگ بسته در یک سازه مورد استفاده قرار می‌گیرند که هر کدام از آن‌ها نیز شکل‌های مختلفی دارند.
خاموت تنگ باز خود به سه شکل تک شاخه یا همان قلاب مانند، دو شاخه یا همان رکابی و یا چند شاخه قابل استفاده است. همچنین خاموت تنگ بسته نیز که برای تحمل نیروهای پیچشی و برشی مورد استفاده قرار می‌گیرد، با توجه به تعداد شاخه‌ای که تعیین شده می‌تواند نقش مختلفی ایفا کند.
می‌توان گفت از عمده‌ترین تفاوت میلگرد و خاموت کاربردهای متنوع آن است. به عنوان مثال خاموت در صنعت ساختمان‌سازی برای افزایش مقاومت فشاری یک ستون، جلوگیری از خم شدن میلگرد در بتن، افزایش انعطاف‌پذیری ستون، جلوگیری از حرکت میلگرد در هنگام بتن‌ریزی و موارد این چنینی استفاده می‌شود.
انواع میلگرد
میلگردها را بر اساس شکل ظاهری و همچنین جنس به دسته‌های مختلفی تقسیم‌بندی می‌کنند. به طور کلی این قطعات دارای دو شکل ساده و آجدار هستند. در میلگردهای ساده شاهد سطحی کاملاً صاف و صیقلی هستیم، اما در میلگردهای آجدار این سطح به طور شیاردار تولید می‌شود که مزیت‌ها و خواص فیزیکی بسیار خوبی فراهم می‌آورد.
همچنین میلگردها را بر اساس جنس و نحوه ساخت و متریالی که در ساخت آن‌ها به کار رفته به دسته‌های دیگر تقسیم‌بندی می‌کنند که شاهد موارد زیر هستیم:
میلگرد با فولاد پر کربن
یکی از انواع میلگردهای تولیدی با استفاده از فولاد پرکربن است که به میلگرد سیاه نیز شهرت دارد. این میلگرد برای محیط‌هایی که در معرض هوای مرطوب یا آب قرار دارند گزینه بسیار مناسبی است.
میلگرد فایبرگلاس پلیمر
از دیگر انواع میلگردها می‌توان به نمونه فوق اشاره داشت که مقاومت بسیار خوبی در مقابل انواع کلرید و سولفات و زنگ‌زدگی داشته و می‌توان در پروژه‌های مختلفی از آن استفاده کرد.
میلگرد اروپایی
در ساخت میلگرد اروپایی از منگنز استفاده می‌شود که خاصیت انعطاف‌پذیری و خم شدگی به آن می‌بخشد. معمولاً از این میلگردها در مناطقی که شرایط آب‌وهوایی بد وجود دارد و در معرض فعالیت‌های طبیعی زمین نظیر طوفان، زمین‌لرزه و گردباد هستند استفاده نمی‌شود.
میلگرد گالوانیزه
این نمونه نسبت به فولاد پرکربن مقاومت بیشتری داشته و حدود چهل برابر مقاومت آن تعیین شده است، در نتیجه برای ساخت‌وسازهای بسیار مقاوم می‌تواند به کار رود.
میلگرد فولاد ضد زنگ
این نوع میلگرد جزو گران‌ترین انواع میلگردها است که مقاومت آن‌ها در مقابل خوردگی حدود 1500 برابر از دیگر انواع میلگرد بیشتر است.
انواع خاموت
در ادامه بررسی فرق میلگرد و خاموت به معرفی انواع خاموت می‌پردازیم. خاموت‌ها بر اساس سطح مقطع، طول و ظرفیت تحمل بار و… به دسته‌های مختلفی تقسیم‌بندی می‌شوند.
خاموت سنتی
این خاموت جزو پرکاربردترین انواع خاموت است که در ساخت‌وساز به کار می‌رود و سطح مقطع آن به شکل مربع و هر گوشه از آن دارای زاویه نود درجه است.
خاموت مهندسی
نمونه مهندسی شبیه به نمونه ساده است، اما در یک گوشه آن میلگرد با خمش، زاویه 45 درجه‌ای ایجاد می‌کند.
خاموت مارپیچ
این نمونه از خاموت همان‌طور که از نامش مشخص است به طور مارپیچ بوده و زاویه‌ای ندارد.
خاموت سلولار
نمونه سلولار جزو پیشرفته‌ترین انواع خاموت‌ها بوده که با استانداردهای خاصی ساخته می‌شود. از این نمونه برای مقاومت یک سازه در مقابل زمین‌لرزه استفاده می‌شود.
خاموت ربات
نمونه فوق نیز از لحاظ ظاهری به نمونه مارپیچ شباهت زیادی دارد، اما پیچش‌ها به شکل مربع است.
نکات ضروری در ساخت خاموت
در ادامه بررسی تفاوت میلگرد و خاموت به نکات ضروری در ساخت خاموت می‌رسیم:
- می‌توان گفت اصلی‌ترین نکته در ساخت خاموت‌ها این است که حتماً باید به طور کامل سرد شده و سپس خم شدگی یا دیگر تغییرات بر روی آن ایجاد شود.
- دقت کنید که حتماً برای خم کردن از ماشین و دستگاه‌های مربوط استفاده شود و خم کردن به روش دستی اصولی نیست.
- خم کردن یک میله باید در یک مرتبه و با سرعت ثابت انجام شود و نقطه‌ای که در آن خم شدگی به وجود می‌آید انحنای ثابتی داشته باشد.
- پیش از خم شدگی میله باید از لحاظ توانایی، مقامت و گنجایش بررسی شود تا در طول پروسه ترک بر ندارد.
شیوه استفاده از خاموت در انواع سازه‌ها
دیگر تفاوت میلگرد و خاموت شیوه استفاده از آن‌ها است. به طور کلی در استفاده از خاموت باید آن را حتماً در فواصل 20 سانتی‌متر از یکدیگر قرار داد. اتصال خاموت‌ها باید به کمک سیم آرماتوربندی و به میلگردهای طولی انجام شود. در خم‌کاری خاموت دمای محیط باید بالای 5 درجه باشد؛ همچنین در صورتی که قصد خم کردن مجدد یک آرماتور را دارید، باید از دستگاه مکانیکی استفاده کنید.
طریقه بکارگیری خاموت و میلگرد در ساختمان
می‌توان گفت دیگر فرق میلگرد و خاموت در طریقه به‌کارگیری آن‌ها است. برای به‌کارگیری خاموت مخصوصاً در ستون، باید نواحی که بار بیشتری بر روی ستون وارد می‌شود انتخاب‌شده و در بستن نیز توجه به نواحی تکیه‌گاهی، وسط، ستون و… دخیل هستند.
فواصل خاموت در یک ساختمان و ستون آن حدود یک ششم ارتفاع ستون و دو سوم از خاموت مرکز ستون است. میلگردها نیز باید در محل‌های مناسب و متناسب با محیط آب‌وهوایی، مقاومت میلگرد، شکل ظاهری و… انتخاب شوند و از آن‌ها هم در قسمت فونداسیون و پی و هم در ستون و بدنه ساختمان می‌توان استفاده کرد.
روش‌های چیدمان خاموت و میلگرد
تفاوت چیدمان این دو قطعه باید بر اساس آیین‌نامه‌های خاص انجام شود. یکی از مواردی که سبب ایجاد فرق میلگرد و خاموت می‌شود، در این است که میلگرد طولی باید در وسط خاموت قرار گیرد و یا اگر فاصله میلگردهای طولی زیر پانزده سانتی‌متر باشد، نحوه چیدمان خاموت نیز تغییر می‌کند. این قوانین و ضوابط بر اساس محاسبات و همچنین طبق نظر مهندس سازه و پروژه انجام می‌شود.
جمع بندی
میلگردها جزو موارد بسیار ضروری و پرکاربرد در ساختمان‌سازی هستند. اگر یک میلگرد به طور انحنادار تولید شده و با زاویه نود درجه نسبت به دیگر میلگرد قرار گیرد، به آن خاموت می‌گویند. در این محتوا به بررسی تفاوت میلگرد و خاموت و کاربردهای هرکدام در ساخت و ساز‌ها پرداختیم.
سوالات متداول
1. میلگرد چیست؟
میلگرد یکی از لوازم بسیار کاربردی برای ایجاد استحکام و مقاومت در ساختمان است.
2. خاموت چیست؟
خاموت یک حلقه بسته از میلگرد بوده که هدف اصلی استفاده از آن، نگهداری میلگردهای اصلی در ساختار بتن است.
3. تفاوت میلگرد و خاموت در چیست؟
به طور کلی این دو مورد از یک جنس و نوع هستند، اما خاموت میلگرد خم شده و انحنادار است.
