لوله داربستی: ستون فقرات ایمنی در ساخت‌وساز و صنعت

مقدمه
در دنیای پویای ساخت‌وساز و پروژه‌های صنعتی، ایمنی و استحکام پایه‌های موفقیت هستند. لوله داربستی (Scaffolding Tube) به عنوان یکی از اساسی‌ترین و پرکاربردترین مصالح در این حوزه، نقش حیاتی در ایجاد سکوهای کاری ایمن و دسترسی به ارتفاعات ایفا می‌کند. این مطلب به بررسی جامع چیستی لوله داربستی، کاربردهای گسترده آن، آنالیز فنی و سایزهای استاندارد این محصول کلیدی می‌پردازد.

لوله داربستی چیست؟
لوله داربستی نوعی لوله فولادی درزدار است که به طور خاص برای استفاده در ساخت داربست‌ها طراحی و تولید می‌شود. برخلاف لوله‌های تحت فشار یا آبرسانی، استحکام مکانیکی بالا، قابلیت تحمل بارهای سنگین و مقاومت در برابر تغییر شکل مهم‌ترین ویژگی‌های لوله داربستی هستند. این لوله‌ها معمولاً از فولاد نرم (کربن استیل) ساخته می‌شوند تا ضمن داشتن استحکام کافی، قابلیت جوشکاری و اتصال آسان به بست‌های داربست (مانند کوپلینگ‌ها) را داشته باشند. سطح خارجی آن‌ها اغلب گالوانیزه گرم می‌شود تا در برابر خوردگی ناشی از رطوبت و شرایط جوی نامساعد محافظت شده و طول عمر مفید آن‌ها افزایش یابد.

کاربردهای اصلی لوله داربستی
کاربرد لوله داربستی فراتر از اسم آن است و در حوزه‌های متعددی استفاده می‌شود:

1. ساخت داربست‌های ساختمانی: اصلی‌ترین و شناخته‌شده‌ترین کاربرد، ایجاد داربست‌های دسترسی (Access Scaffolding) برای اجرای عملیات نماکاری، گچ‌کاری، رنگ‌آمیزی، تعمیرات و ساخت طبقات در پروژه‌های ساختمانی مسکونی، تجاری و صنعتی.
2. داربست‌های صنعتی (Industrial Scaffolding): در پالایشگاه‌ها، نیروگاه‌ها، پتروشیمی‌ها و کارخانجات برای دسترسی ایمن به تجهیزات مرتفع، لوله‌کشی‌ها، مخازن و دستگاه‌ها جهت بازرسی، تعمیر و نگهداری.
3. سازه‌های موقت: ساخت سکوهای کاری، استیج‌های موقت برای مراسم، سکوهای تماشاگران، سایبان‌ها، غرفه‌های نمایشگاهی و حتی سازه‌های نگهدارنده در پروژه‌های عمرانی مانند پل‌سازی و تونل‌زنی.
4. قفسه‌بندی و نگهدارنده: استفاده به عنوان پایه و ستون در قفسه‌های انبارهای سنگین، نگهدارنده‌های تجهیزات و حفاظ‌های موقت در محیط‌های کارگاهی.
5. پایه داربست چرخدار (Mobile Towers): تشکیل داربست‌های متحرک ایمن برای کار در ارتفاع در فضاهای داخلی یا محیط‌هایی که نیاز به جابجایی مکرر سکو وجود دارد.

آنالیز فنی و مشخصات کلیدی
درک مشخصات فنی لوله داربستی برای انتخاب مناسب و تضمین ایمنی ضروری است:

جنس: معمولاً از فولاد کم کربن (کربن استیل) با گرید مناسب (مانند St37 یا St44 طبق استاندارد DIN، یا گریدهای متناسب با ISIRI 7333) ساخته می‌شود. این جنس تعادلی مناسب بین استحکام، شکل‌پذیری و قابلیت جوشکاری فراهم می‌کند.
روش تولید: عمدتاً به روش نورد سرد (Cold Rolled) و از ورق فولادی (اسکلب) تولید می‌شود. لوله درزدار (ERW – Electric Resistance Welded) رایج‌ترین نوع است که در آن لبه ورق گرم شده و تحت فشار به هم جوش داده می‌شود. این روش استحکام و یکنواختی خوبی ایجاد می‌کند.
پوشش سطحی:گالوانیزاسیون گرم (Hot Dip Galvanizing – HDG) متداول‌ترین و موثرترین روش برای محافظت در برابر خوردگی است. در این روش لوله پس از تمیزکاری کامل، در وان مذاب روی غوطه‌ور می‌شود و لایه‌ای یکنواخت و چسبنده از روی سطح آن را می‌پوشاند.
مشخصات مکانیکی: پارامترهای حیاتی شامل:
 استحکام تسلیم (Yield Strength): حداقل تنشی که باعث تغییر شکل دائمی می‌شود (معمولاً بالای 235 مگاپاسکال).
استحکام کششی نهایی (Ultimate Tensile Strength): حداکثر تنشی که لوله قبل از گسیختگی تحمل می‌کند (معمولاً بالای 360 مگاپاسکال).
ازدیاد طول (Elongation): نشان‌دهنده قابلیت تغییر شکل قبل از شکست (معمولاً حداقل ۲۰%).
استانداردها: لوله داربستی باید مطابق با استانداردهای معتبر ملی و بین‌المللی تولید شود. استانداردهای رایج شامل:
استاندارد ملی ایران: ISIRI 7333 (لوله‌های فولادی درزدار گالوانیزه گرم برای داربست‌بندی).
استاندارد اروپایی:BS EN 39:2001 (لوله‌های فولادی داربستی با اتصالات موازی – ابعاد، مشخصات و آزمایش‌ها).
استاندارد آلمانی:DIN 2440, DIN 2441 (لوله‌های فولادی بدون پوشش و گالوانیزه).
استاندارد بریتانیایی:BS 1139 (مشخصات مربوط به لوله‌ها و اتصالات داربستی).

سایزهای استاندارد لوله داربستی
سایز لوله داربستی عمدتاً بر اساس قطر خارجی (O.D.) و ضخامت دیواره (Thickness) تعریف می‌شود. سایزهای رایج در بازار ایران و مطابق استانداردها عبارتند از:

1. لوله ۱.۵ اینچ (لوله نمره ۱.۵):
قطر خارجی (O.D.): ۴۸.۳ میلی‌متر (مطابق استاندارد EN 39 و ISIRI 7333).
 ضخامت دیواره (Thickness): معمولاً ۳.۲ میلی‌متر و ۴ میلی‌متر. ضخامت ۴mm برای کاربردهای سنگین‌تر و نیازمند تحمل بار بالاتر رایج‌تر است.
پرکاربردترین سایز در ساخت داربست‌های ساختمانی و صنعتی.

2. لوله ۲ اینچ (لوله نمره ۲):
قطر خارجی (O.D.): ۶۰.۳ میلی‌متر.
 ضخامت دیواره (Thickness): معمولاً ۳.۲ میلی‌متر و ۴ میلی‌متر.
 کاربرد: در داربست‌های صنعتی سنگین، پایه‌های قوی‌تر، سازه‌های موقت باربر و شرایطی که نیاز به تحمل بار بسیار بالا یا دهانه‌های بزرگتر است.

3. لوله ۱ اینچ (لوله نمره ۱): (کمتر رایج، ولی موجود)
قطر خارجی (O.D.): ۳۳.۷ میلی‌متر.
ضخامت دیواره (Thickness): معمولاً ۲.۶ میلی‌متر یا ۳.۲ میلی‌متر.
 کاربرد: بیشتر در داربست‌های سبک، داربست‌های داخلی، پایه داربست‌های چرخدار کوچک یا برخی سازه‌های کم‌بار استفاده می‌شود.

طول استاندارد: لوله‌های داربستی معمولاً در طول‌های ۶ متری تولید و عرضه می‌شوند. البته برش آن‌ها به طول‌های کوتاه‌تر (مانند ۳ متر، ۲ متر، ۱.۵ متر و …) برای کاربردهای مختلف نیز رایج است.

نکات ایمنی و انتخاب صحیح
کیفیت گالوانیزاسیون: ضخامت و یکنواختی پوشش گالوانیزه گرم برای دوام در محیط‌های خورنده حیاتی است.
مطابقت با استاندارد: حتماً از لوله‌های دارای گواهی استاندارد معتبر (خصوصاً ISIRI 7333) استفاده کنید.
عدم استفاده از لوله‌های فرسوده یا آسیب‌دیده:ترک، خوردگی عمیق، تغییر شکل شدید (کمانش) یا نازک‌شدگی دیواره به دلیل ساییدگی، لوله را برای داربست خطرناک می‌کند.
تطابق سایز لوله و اتصالات (کوپلینگ‌ها): حتماً از کوپلینگ‌های مخصوص همان سایز لوله (مثلاً کوپلینگ ۴۸ برای لوله ۱.۵ اینچ) استفاده شود.
طراحی و نصب توسط افراد مجرب: طراحی و برپایی داربست حتماً باید توسط افراد آموزش‌دیده و باتجربه و مطابق دستورالعمل‌های ایمنی انجام شود.

جمع‌بندی
لوله داربستی، به‌ویژه در سایز استاندارد ۱.۵ اینچ (۴۸.۳mm) با ضخامت مناسب (۴mm)، ستون فقرات ایمنی و کارایی در پروژه‌های ساخت‌وساز و صنعتی است. انتخاب محصول با کیفیت، گالوانیزه گرم مطابق استانداردهای معتبر (مانند ISIRI 7333) و استفاده صحیح از آن، تضمین‌کننده ایمنی نیروی کار، پایداری سازه موقت و موفقیت پروژه است.

شرکت فولاد مهر سهند، با افتخار، تولیدکننده انواع لوله‌های داربستی و صنعتی با کیفیت ممتاز و مطابق با بالاترین استانداردهای ملی، آماده تأمین نیاز پروژه‌های کوچک و بزرگ شماست. محصولات ما شامل لوله داربستی گالوانیزه گرم در سایزهای ۱.۵ اینچ و ۲ اینچ با ضخامت‌های مختلف، لوله صنعتی، پروفیل‌های ساختمانی (قوطی و نبشی) و انواع مقاطع فولادی سفارشی می‌باشد.برای مشاهده جزئیات فنی، استعلام قیمت و خرید محصولات با کیفیت فولاد مهر سهند، به وبسایت رسمی شرکت مراجعه نمایید:

www.mehrsteel.com

5995_041

یا با واحد فروش شرکت تماس حاصل فرمایید.