بررسی علل شکست لوله‌های داربستی در سایت‌های ساختمانی: درس‌هایی از حوادث واقعی

در دنیای پرشتاب ساخت‌وساز امروزی، ایمنی و کیفیت تجهیزات مصرفی نقشی بی‌بدیل ایفا می‌کند. در این میان، لوله‌های داربستی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین اجزای ایمنی در پروژه‌های ساختمانی شناخته می‌شوند. با این حال، در سال‌های اخیر گزارش‌های متعددی از شکست لوله‌های داربستی در حین عملیات ساختمانی منتشر شده است که منجر به خسارات مالی و جانی جبران‌ناپذیری شده‌اند.

شرکت فولاد مهر سهند به‌عنوان یکی از تولیدکنندگان پیشتاز در زمینه انواع لوله‌های صنعتی و ساختمانی، در این مقاله به بررسی دقیق و فنی این پدیده پرداخته و با تحلیل ریشه‌ای علل شکست، بر اهمیت رعایت استانداردهای تولید، نگهداری و نصب تأکید می‌نماید.

لوله‌های داربستی در ساخت‌وساز برای ایجاد داربست‌های فلزی به‌کار می‌روند که وظیفه اصلی آن‌ها فراهم آوردن بستری ایمن برای کارگران در ارتفاعات است. این لوله‌ها باید وزن زیادی را تحمل کنند و در برابر تنش‌ها، ضربه‌ها و شرایط محیطی مقاوم باشند. هرگونه ضعف در کیفیت یا نصب این لوله‌ها می‌تواند منجر به فروریختن داربست و وقوع حوادث جدی شود.

یکی از دلایل اصلی شکست لوله‌های داربستی، استفاده از فولاد بی‌کیفیت یا ترکیبات فلزی غیراستاندارد است. برخی از تولیدکنندگان سودجو به‌جای بهره‌گیری از مواد اولیه باکیفیت، از ضایعات یا فولاد بازیافتی بدون کنترل کیفی استفاده می‌کنند. این امر منجر به تولید لوله‌هایی با مقاومت مکانیکی پایین و شکنندگی بالا می‌شود.

لوله‌های داربستی باید طبق استانداردهای بین‌المللی نظیر DIN، BS یا ASTM تولید شوند. فرآیندهایی مانند نورد سرد، جوش درزدار دقیق، و کنترل ضخامت یکنواخت نقش کلیدی در تضمین کیفیت نهایی دارند. کوچک‌ترین نقص در فرآیند فورمینگ یا درزجوش، می‌تواند منجر به نقاط ضعف بحرانی در ساختار لوله شود.

لوله‌های داربستی که به‌درستی انبار یا حمل‌ونقل نمی‌شوند، در معرض ضربه، له‌شدگی، زنگ‌زدگی و تغییر شکل قرار می‌گیرند. بسیاری از شکست‌ها در سایت‌های ساختمانی، ریشه در آسیب‌های فیزیکی دارند که پیش از نصب به‌وجود آمده‌اند ولی مورد توجه قرار نگرفته‌اند.

داربست‌هایی که بیش از ظرفیت مجاز بارگذاری می‌شوند، به‌سرعت دچار نارسایی مکانیکی می‌گردند. این موضوع به‌ویژه در پروژه‌هایی که نظارت مهندسی کافی وجود ندارد یا از کارگران غیرمتخصص استفاده می‌شود، بسیار رایج است.

نصب صحیح داربست نیازمند دقت و رعایت اصول مهندسی است. استفاده از اتصالات غیراستاندارد، عدم توجه به تراز و زاویه‌ها، یا بی‌توجهی به فواصل مجاز بین لوله‌ها می‌تواند موجب تنش‌های غیرمنتظره و در نهایت شکست سازه داربستی شود.

در بسیاری از کشورها از جمله ایران، گزارش‌هایی از سقوط داربست‌ها در پروژه‌های بزرگ همچون برج‌سازی یا پل‌سازی منتشر شده است. بررسی‌های کارشناسانه نشان می‌دهد که بیش از ۷۰٪ این حوادث ناشی از استفاده از لوله‌های بی‌کیفیت یا نصب نادرست بوده‌اند. در یکی از پروژه‌ها، لوله‌های داربستی پس از تنها چند روز نصب دچار ترک‌های عرضی شدند که ناشی از جوش درزدار ناقص بود. در پروژه‌ای دیگر، بارگذاری بیش از حد مصالح روی سکوی داربست منجر به خم شدن و شکست لوله‌ها شد.

پروژه‌های ساختمانی باید از تولیدکنندگان معتبر مانند فولاد مهر سهند خرید کنند که به‌صورت مستمر کیفیت مواد اولیه و فرآیند تولید را کنترل می‌نمایند. این شرکت با استفاده از نورد سرد دقیق و تکنولوژی فورمینگ روز دنیا، لوله‌هایی با مقاومت بالا و یکنواختی مطلوب تولید می‌کند.

تمامی لوله‌های داربستی باید پیش از نصب توسط کارشناس مجرب بازرسی شوند. کنترل جوش‌ها، ضخامت و صاف بودن لوله‌ها، از جمله موارد ضروری است.

کارگران و تکنسین‌های نصب باید با اصول نصب صحیح داربست آشنا باشند و تحت نظارت مهندس ایمنی پروژه کار کنند.

استفاده از اتصالات، بست‌ها و قطعات فلزی مکمل باید از برندهای معتبر و دارای گواهینامه‌های معتبر انجام شود.

شکست لوله‌های داربستی را نباید فقط یک حادثه فنی تلقی کرد؛ بلکه این وقایع هشداری جدی برای بازنگری در انتخاب مصالح، فرآیندهای نظارتی و فرهنگ ایمنی در پروژه‌های ساختمانی هستند. تولیدکنندگانی نظیر فولاد مهر سهند با تعهد به کیفیت، رعایت استانداردها و کنترل کیفی مستمر، می‌توانند نقش بزرگی در کاهش این خطرات ایفا کنند.