چه در صنعت ساختمان‌سازی مشغول باشید و چه در صنایع تولیدکننده انواع محصولات فولادی مثل پیچ و مهره و تجهیزات مربوط به ماشین‌آلات، به احتمال زیاد با میلگردها آشنایی دارید. میلگردها مانند سایر محصولات صنعتی، انواع گوناگونی دارند که کاربرد آن‌ها با توجه به ویژگی‌ها و خواصشان تعیین می‌شود. برای مثال، میلگرد آجدار یکی از مقاطع بسیار مهم و کاربردی در صنعت ساختمان‌سازی به شمار می‌رود. علاوه بر میلگرد آجدار، یک نوع میلگرد صاف و صیقلی نیز داریم که بیشتر به عنوان ماده اولیه در تولید محصولات صنعتی کاربرد دارد. تفاوت میلگرد ساده و آجدار را می‌توان از طریق مقایسه آن‌ها از نظر جنس، مشخصات مکانیکی، قطر مقطع، شکل ظاهری (نوع آج) و مقاومت کششی پیدا کرد.
در این مقاله با ما همراه باشید تا به آشنایی با میلگرد ساده و آجدار بپردازیم و تفاوت آن‌ها را از جنبه‌های مختلف بررسی کنیم.
برای دریافت قیمت میلگرد و مشاوره رایگان، و همچنین قیمت میلگرد آجدار، قیمت میلگرد ساده با کارشناسان ما تماس بگیرید.
آشنایی با میلگرد ساده
میلگرد ساده نوعی مقطع فولادی است که روی سطح خود آج ندارد. این نوع میلگرد در موارد زیادی از جمله ساختمان‌سازی و تولید محصولات فولادی به کار می‌رود. میلگرد ساده معمولاً با یک برگ شناسنامه همراه است که قطر و سایر اطلاعات مربوط به محصول در آن درج می‌شود. میلگردهای ساده با قطرهای مشخصی بین ۶ تا ۲۰ میلی‌متر تولید شده و بر اساس پارامترهای مختلفی مثل شکل ظاهری، جنس و قطر، انواع متفاوتی دارند. قابل ذکر است که این میلگردها نسبت به سایر آرماتورهای فولادی از مقاومت کششی کمتری برخوردار بوده و در دسته فولادهای نرم قرار می‌گیرند.
از نظر جنس می‌توان انواع میلگرد ساده را به میلگرد اروپایی، میلگرد پُرکربن یا سیاه، میلگرد با پوشش اپوکسی، میلگرد گالوانیزه، میلگرد استیل و میلگرد پلیمری تقسیم‌بندی کرد. از نظر تولید و شکل ظاهری، این میلگردها در دسته گرید A1 قرار می‌گیرند. دلیل این نام‌گذاری این است که میلگردهای ساده مطابق با استاندارد A1 ساخته می‌شوند و جزو میلگردهای نرم به شمار می‌روند.
اما آیا می‌دانستید روش تولید میلگرد ساده به چه صورت است؟ برای تولید این محصول از شمش فولادی استفاده می‌شود. ابتدا شمش‌ها را به دما حدود ۱۰۰۰-۱۱۰۰ درجه سانتی‌گراد می‌رسانند تا قابل فرم‌دهی باشند. سپس این شمش‌ها روی رول قرار گرفته و از زیر غلتک رد می‌شوند تا عرض و قطرشان کاهش و طولشان افزایش یابد. پس از اینکه فولاد به طول معینی رسید، با استفاده از قیچی‌های مخصوصی آن را برش می‌دهند و بسته‌بندی می‌کنند. یک تفاوت میلگرد ساده و آجدار این است که قبل از بسته‌بندی میلگرد آجدار باید عملیات خاصی روی آن انجام گیرد.
کاربرد میلگرد ساده
میلگرد ساده هم در صنعت کاربرد دارد و هم در ساختمان‌سازی. البته به دلیل خواص و نرم بودن آن، این نوع میلگرد بیشتر در صنعت به کار می‌رود. این میلگرد در ساخت خاموت مورد استفاده قرار می‌گیرد. خاموت، میلگردی است که خم شده و به افزایش استحکام سازه در برابر نیروهای پیچشی و برشی کمک می‌کند. از آنجا که میلگرد ساده آج ندارد، در آرماتوربندی تنها به عنوان دورپیچ از آن استفاده می‌شود. البته از این محصول به عنوان میلگرد حرارتی در سقف‌های تیرچه بلوک نیز استفاده می‌کنند.
اما کاربرد میلگرد ساده در صنعت چیست؟ این محصول برای تولید و ساخت پیچ و مهره، میخ و برخی اتصالات کاربرد دارد. این نوع میلگرد ساده به دو صورت شاخه و کلاف به بازار عرضه می‌شود که حالت شاخه در سایزهای ۸ تا ۴۰ و حالت کلاف در سایزهای ۵.۵، ۶.۵، ۸، ۱۰ و ۱۲ موجود هستند. یکی از ویژگی‌های مهم میلگرد ساده این است که راحت‌تر می‌توان آن را برش داد و خم کرد؛ بنابراین در خم‌کاری، آهنگری و جوشکاری از آن بیشتر استفاده می‌شود.
آشنایی با میلگرد آجدار
برای اینکه تفاوت میلگرد ساده و آجدار را درک کنیم، باید با میلگرد آجدار نیز آشنا شویم. منظور از میلگرد آجدار این است که این محصول، روی سطح خود برجستگی‌هایی دارد که به منظور افزایش اتصال میلگرد به بتن روی آن تعبیه شده‌اند. میلگردهای آجدار از نظر ویژگی‌ها و شکل ظاهری به سه دسته A2، A3 و A4 تقسیم می‌شوند که از میان آن‌ها، میلگرد A3 بیشترین کاربرد را در ساختمان‌سازی داشته و معمولاً به عنوان میلگرد طولی استفاده می‌شود.
میلگرد آجدار این قابلیت را دارد که تا ۱۸۰ درجه بدون ترک‌خوردگی یا شکستگی خم شود. همچنین ویژگی‌های ساختاری این نوع میلگرد، جوش دادن آن با فلاش الکتریکی نظیر جوش قوسی و جوش لب به لب را امکان‌پذیر می‌سازد. در جایی که احتمال ترک‌خوردگی بتن وجود دارد، میلگرد آجدار به کار می‌رود تا ظرفیت تاب‌آوری کلی سازه را افزایش دهد. جالب است بدانید با استفاده از این نوع میلگرد، هزینه تقویت و استحکام سازه را تا ۳۰-۴۰ درصد کاهش خواهید داد.
تولید میلگرد آجدار معمولاً به روش نورد گرم انجام می‌شود. برای تولید این محصول نیز شمش‌های فولادی را در کوره تا حرارت ۱۱۰۰ درجه سانتی‌گراد حرارت می‌دهند و به وسیله یک جک هیدرولیکی از زیر غلتک رد می‌کنند تا به قطر استاندارد برسد. سپس میلگردها را به قفسه‌های نورد منتقل و سپس به استندهای آج‌زنی می‌فرستند تا کار تولید آن‌ها تمام شود. البته آج‌زنی میلگرد A2 در مرحله نورد انجام می‌گیرد اما سایر انواع میلگرد آجدار، بعد از خنک شدن آج‌زنی می‌شوند. در نهایت این میلگردها را به طول استاندارد ۱۲ متر برش داده و بعد از بسته‌بندی، روانه بازار می‌کنند.
کاربرد میلگرد آجدار
مهم‌ترین تفاوت میلگرد ساده و آجدار در کاربرد آن‌هاست. همانطور که گفته شد، میلگرد آجدار تنها در ساختمان‌سازی کاربرد داشته و برای اهداف مختلفی از جمله افزایش نیروی برشی، بتن‌ریزی کف سازه‌ها، بتن‌ریزی دیوارها، تقویت فونداسیون و تقویت مقاومت بتن مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین از این نوع میلگرد چندین مدل محصول میانی تولید می‌شود که در مراحل مختلف مسلح کردن بتن کاربرد دارند. از جمله این محصولات می‌توان به سنجاقی، خاموت، رکابی، عصایی و زیگزاگ اشاره کرد.
تفاوت های اصلی میلگرد ساده و میلگرد آجدار
اکنون که با هر دو نوع میلگرد آشنا شدیم، می‌توانیم به بررسی فرق میلگرد ساده و آجدار بپردازیم. طبیعتاً همانطور که از نام این دو مشخص است، میلگرد ساده دارای سطحی صاف و صیقلی بوده و میلگرد آجدار روی سطح خود برجستگی‌هایی به نام آج دارد. همچنین در رابطه با تفاوت وزن میلگرد ساده و آجدار باید گفت که میلگردهای آجدار به دلیل وجود آج، از وزن بیشتری برخوردار هستند. در ادامه با جزئیات بیشتری به تفاوت‌های این دو خواهیم پرداخت.
از نظر سایز
اگرچه تمام میلگردها طبق استاندارد جهانی تولید و به بازار عرضه می‌شوند؛ اما انواع مختلف آن‌ها بسته به کاربرد، دارای اندازه‌های متفاوتی هستند. به طور کلی می‌توان میلگرد ساده و آجدار را از نظر سایز به دسته‌های زیر تقسیم‌بندی کرد:
- انواع میلگرد آجدار (شاخه و کلاف): سایزهای متداول ۵.۵ الی ۴۰ میلی‌متر
- انواع میلگرد ساده (شاخه و کلاف): سایزهای متداول ۵.۵ الی ۲۰ میلی‌متر
از نظر مواد تشکیل‌دهنده
میلگردها از مواد مختلفی ساخته می‌شوند که هرکدام خواص متفاوتی دارند و از نظر استحکام کششی، قدرت، طول عمر و مقدار فرسایش نیز متفاوت هستند. با در نظر گرفتن منطقه، نوع سازه و تفاوت میلگرد ساده و آجدار می‌توان از نوع مناسب میلگرد استفاده کرد. از انواع رایج میلگردها در بازار ایران می‌توان به میلگرد فولاد کربن، میلگرد فولاد ضد زنگ یا استنلس استیل، میلگرد فایبرگلاس و میلگرد گالوانیزه اشاره کرد.
از نظر روش تولید
میلگردها با توجه به شرایط اقلیمی هر کشور، به روش‌های مختلفی ساخته می‌شوند؛ اما به طور کلی می‌توان میلگردهای موجود در بازار ایران را از نظر روش تولید به دسته‌های زیر تقسیم کرد:
- روش تولید آلیاژی (آنالیز شیمیایی): در این روش، ابتدا به فولاد فروآلیاژها را اضافه کرده و شمش را از طریق روش نورد به شکل مورد نظر در می‌آورند. سپس میلگردها را در محیط آزاد قرار می‌دهند تا به مرور خنک شوند. بدین صورت، سطح بیرونی تا مرکز میلگردها خواص مکانیکی و مشخصات شیمیایی یکسانی به خود می‌گیرد و این نوع میلگرد، در مواقع زلزله و فشار مقاومت یکنواخت‌تری را از خود نشان می‌دهد.
- روش تولید حرارتی (ترمکس): شمش فولادی مورد استفاده در این روش، دارای کلاس آنالیز شیمیایی پایین‌تری است. در روش ترمکس، میلگرد تولیدشده را که دمای بسیار بالایی دارد، به یکباره از آب سرد عبور می‌دهند تا ناگهان خنک شود. میلگردهای ترمکس نسبت به میلگردهای آلیاژسازی‌شده، قیمت کمتری دارند و هنگام استفاده از آن‌ها در سازه‌های تخت فشار و مناطق زلزله‌خیز باید احتیاط‌های لازم را به عمل آورد.
از نظر خواص مکانیکی
در هر کشوری، استانداردهای تولید میلگرد و طبقه‌بندی آن‌ها بر اساس خواص مکانیکی این محصولات تعیین می‌شود. میلگردهایی که در ایران مورد استفاده قرار می‌گیرند، مطابق با استاندارد روسی ساخته می‌شوند که بر این اساس می‌توان آن‌ها را به گروه‌های زیر دسته‌بندی و تفاوت میلگرد ساده و آجدار را مشخص کرد:
- میلگرد A1: نرم، ساده (بدون آج)، دارای حداقل مقاومت کششی مجاز ۳۶۰ مگاپاسکال و حداقل مقاومت مجاز تسلیم ۲۴۰ مگاپاسکال. فرآیند جوشکاری و تغییر شکل روی آن امکان‌پذیر است.
- میلگرد A2: نیمه‌سخت (نیمه خشک)، دارای حداقل مقاومت کششی مجاز ۵۰۰ مگاپاسکال و حداقل مقاومت مجاز تسلیم ۳۴۰ مگاپاسکال، دارای آج‌های مارپیچ (فنری) یکنواخت یا دوکی، قابل استفاده در خاموت‌زنی و مش‌بندی. امکان جوشکاری دارد اما این کار توصیه نمی‌شود.
- میلگرد A3: سخت (ترد)، دارای آج‌های جناقی یکنواخت یا دوکی، دارای حداقل مقاومت کششی مجاز ۶۰۰ مگاپاسکال و حداقل مقاومت مجاز تسلیم ۴۰۰ مگاپاسکال، قابل استفاده در ساختمان‌سازی. جوشکاری و تغییر شکل فراوان این میلگرد مجاز نیست.
- میلگرد A4: دارای آج‌های مرکب، دارای حداقل مقاومت کششی مجاز ۶۵۰ مگاپاسکال و حداقل مقاومت مجاز تسلیم ۵۰۰ مگاپاسکال، نسبت به سایر انواع میلگرد کاربرد کمتری دارد.
از نظر قابلیت‌ها و خواص
روی میلگردهای ساده و آجدار می‌توان عملیات مختلفی انجام داد که بسته به خواص هر میلگرد، انجام برخی عملیات‌ها روی بعضی میلگردها مجاز نیست. در ادامه به این موضوع بیشتر می‌پردازیم:
- جوش‌پذیری: میلگردهای ساده از خاصیت جوش‌پذیری بالایی برخوردارند اما میلگردهای آجدار بخصوص A3 و A4 جوش‌پذیر نیستند.
- آبکاری: یک تفاوت میلگرد ساده و آجدار در آبکاری است. روی میلگردهای ساده آبکاری صورت می‌گیرد تا مقاومت آن‌ها در برابر خوردگی، ضربه، سایش و اکسیداسیون افزایش یابد.
- شکل‌پذیری: میلگردهای ساده نرم و بسیار شکل‌پذیر هستند؛ اما میلگردهای آجدار ساختاری سخت و ترد دارند که آن‌ها را برای ساختمان‌سازی مناسب‌تر می‌سازد.
- خاصیت کششی: میلگردهای آجدار نسبت به میلگردهای ساده، خاصیت کششی بیشتری دارند. میلگرد A1 از کمترین و میلگرد A4 از بیشترین میزان مقاومت کششی برخوردار است.
- خاصیت خستگی: این مورد، به میزان شکل‌پذیری میلگرد بستگی دارد: هرچه میلگرد شکل‌پذیرتر و منعطف‌تر باشد، در برابر خستگی و تنش‌های گوناگون مقاومت بیشتری دارد. میلگرد A1 دارای بیشترین و میلگرد A4 دارای کمترین میزان انعطاف‌پذیری است.
سخن پایانی
در این مقاله به فرق میلگرد ساده و آجدار پرداختیم. منظور از میلگرد آجدار، نوعی از میلگرد است که روی سطح خود آج‌های دارد. این آج‌ها بدین منظور تعبیه شده‌اند که چسبندگی و میزان درگیر بودن میلگرد با بتن را افزایش دهند و مقاومت سازه را بیشتر کنند. به همین دلیل، میلگرد آجدار در ساختمان‌سازی کاربرد زیادی دارد؛ اما میلگرد ساده یک نوع مقطع فولادی دیگر بوده که به دلیل سطح صاف و صیقلی و خواصی از جمله نرم بودن، انعطاف‌پذیری و جوش‌پذیری، در صنایع تولید پیچ و مهره، میخ و غیره به کار می‌رود. با توجه به تفاوت‌های ذکرشده در این مقاله سایت مهر استیل، می‌توانید نسبت به خرید میلگرد مورد نیاز خود اقدام فرمایید.
سوالات متداول
✅قیمت میلگرد ساده بیشتر است یا آجدار؟
عوامل مختلفی در تعیین قیمت میلگرد موثر هستند، اما به طور کلی میلگرد ساده نسبت به میلگرد آجدار قیمت کمتری دارد.
✅میلگرد ساده چه ویژگی‌هایی دارد؟
این نوع میلگرد بیشتر در صنعت کاربرد داشته و شکل ظاهری صاف و صیقلی دارد. انواع آن را می‌توان در نوع شاخه یا کلاف در سایزهای ۵.۵ الی ۲۰ میلی‌متر خریداری کرد.
✅مهم‌ترین تفاوت میلگرد ساده و آجدار چیست؟
این دو محصول از جنبه‌های مختلفی با یکدیگر متفاوت هستند، اما مهم‌ترین تفاوت آن‌ها در کاربرد و شکل ظاهریشان است: میلگرد آجدار در ساختمان‌سازی کاربرد دارد و میلگرد ساده در صنعت.
