استاندارد ملی ایران به شماره ۷۳۳۸:
“پروفیل‌های فولادی ساختمانی – پروفیل‌های زد (Z) – ویژگی‌ها و روش‌های آزمون”
این استاندارد به طور خاص به پروفیل‌های زد (Z) می‌پردازد که نوعی پروفیل باز هستند و به طور گسترده در ساخت سازه‌های فلزی سبک، به خصوص سقف‌ها و دیوارهای سوله و سالن‌ها استفاده می‌شوند. این پروفیل‌ها به دلیل شکل مقطع Z مانندشان، استحکام و پایداری خوبی در برابر خمشی و پیچشی از خود نشان می‌دهند و به عنوان “پرلین” (Purlin) یا “لاپه” برای نگهداری ورق‌های سقف و بدنه به کار می‌روند.
بیایید با تمرکز بر این کاربرد، به جزئیات استاندارد ۷۳۳۸ بپردازیم:
۱. هدف اصلی:
هدف این استاندارد، تعیین مشخصات فنی، ابعادی، مکانیکی و همچنین روش‌های آزمون برای پروفیل‌های فولادی زد است تا از کیفیت، استحکام و قابلیت اطمینان آن‌ها در کاربردهای ساختمانی، به ویژه در پوشش سقف و دیوارهای سوله، اطمینان حاصل شود.
۲. محصولات تحت پوشش:
این استاندارد شامل پروفیل‌های فولادی ساختمانی است که به روش نورد سرد (Cold Forming) از ورق‌های فولادی گالوانیزه یا رنگی تولید می‌شوند و مقطع آن‌ها شبیه حرف “Z” انگلیسی است. این پروفیل‌ها معمولاً دارای سوراخ‌های از پیش تعبیه شده برای نصب آسان هستند.
۳. مهم‌ترین ویژگی‌هایی که در این استاندارد بررسی می‌شوند:
- ابعاد و رواداری‌ها (تلرانس‌ها): این بخش بسیار مهم است، زیرا دقت ابعادی پروفیل‌های زد مستقیماً بر نحوه اتصال آن‌ها به تیرهای اصلی سازه و همچنین روی هم‌بندی (Overlapping) آن‌ها با یکدیگر تأثیر می‌گذارد. شامل:
- ارتفاع مقطع (h)
- عرض بال (b)
- ضخامت ورق (t)
- زاویه بین بال و جان
- عرض و شکل لبه‌ها (Legs)
- تلرانس‌های مربوط به راست بودن، تاب برداشتن (Twisting) و انحرافات ابعادی.
- خواص مکانیکی: اگرچه این پروفیل‌ها از ورق‌های نازک‌تر ساخته می‌شوند، اما خواص مکانیکی آن‌ها نیز باید مطابق با استاندارد باشد:
- مقاومت تسلیم (Yield Strength): برای تحمل بارهای وارده.
- مقاومت کششی (Tensile Strength):
- ازدیاد طول نسبی (Elongation): برای انعطاف‌پذیری در حین نصب و تحمل بارهای احتمالی.
- کیفیت سطح: پروفیل‌های زد معمولاً از ورق گالوانیزه یا رنگی تولید می‌شوند، لذا کیفیت پوشش (گالوانیزه یا رنگ) و ظاهر سطح آن‌ها (بدون زنگ‌زدگی، خراشیدگی عمیق، یا پوسته) مورد توجه قرار می‌گیرد.
- مقاومت در برابر خوردگی: اگر از ورق گالوانیزه استفاده شود، استاندارد باید به حداقل وزن پوشش گالوانیزه یا مقاومت آن در برابر خوردگی اشاره کند.
- روش‌های آزمون: شامل آزمون‌های مربوط به ابعاد، خواص مکانیکی (کشش و خمش) و کنترل کیفیت پوشش.
- نشانه‌گذاری (Marking): مشخصات پروفیل، گرید فولاد، نام تولیدکننده، و کد استاندارد باید روی پروفیل یا بسته‌بندی آن درج شود.
۴. چرا این استاندارد مهم است؟
- قابلیت اطمینان سازه: استفاده از پروفیل‌های Z استاندارد، اطمینان می‌دهد که سازه سقف و دیواره سوله، استحکام کافی برای تحمل بارهای باد، برف، و همچنین وزن خود ورق‌ها را خواهد داشت.
- نصب آسان و دقیق: تلرانس‌های دقیق ابعادی، اتصال پروفیل‌ها به یکدیگر و به تیرهای اصلی سازه را آسان‌تر و دقیق‌تر می‌کند، که این خود باعث سرعت بخشیدن به فرآیند ساخت و ساز می‌شود.
- مقاومت در برابر خوردگی: استفاده از ورق‌های گالوانیزه یا رنگی مطابق با استاندارد، طول عمر پروفیل‌ها را در برابر عوامل محیطی افزایش می‌دهد.
- هماهنگی در صنعت: این استاندارد به تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان یک مرجع مشترک برای کیفیت و مشخصات فنی ارائه می‌دهد.
